🌿 अर्ली ब्लाइट म्हणजे काय?

अर्ली ब्लाइट (Early Blight), ज्याला मराठीत सुरुवातीचा बुरशीजन्य डागांचा आजार असे म्हणतात, हा एक बुरशीमुळे होणारा आजार आहे. ही बुरशीचं नाव आहे "Alternaria solani" (उच्चार: अल्टर्नेरिया सोलानी). हा आजार प्रामुख्याने टोमॅटो आणि बटाटा या पिकांमध्ये होतो. यामध्ये पानं, देठ, खोड आणि फळांवर वेगवेगळे डाग पडतात. योग्य वेळी उपाय न केल्यास संपूर्ण पीकच नष्ट होण्याची शक्यता असते.

🕒 अर्ली ब्लाइट कधी आणि का होतो?

अर्ली ब्लाइट सहसा फेब्रुवारी ते मे या काळात, म्हणजेच हिवाळ्यानंतर उन्हाळा सुरू होतो तेव्हा किंवा दमट हवामानात जास्त दिसतो. सकाळी थोडं थंड आणि दुपारी गरम असं हवामान असल्यास ही बुरशी झपाट्याने वाढते. हा आजार रोगट झाडांचे अवशेष, खराब बी, रोगट फळं, खते, पाणी, वारे किंवा शेतात फिरणारे लोक यांच्यामुळे पसरतो.

👀 अर्ली ब्लाइटची लक्षणं कशी ओळखावीत?

या आजाराची लक्षणं ओळखण्यासाठी झाडं नीट पाहणं आवश्यक असतं. पानांवर लहान गोलसर तपकिरी/काळसर डाग दिसतात, डागांच्या केंद्रात गडद वर्तुळ असतं आणि भोवती फिकट झाक असते. डाग वाढले की पानं गळून पडतात. जुनी पानं आधी सडतात आणि मग वरच्या पानांवरही असर होतो. खोड आणि देठांवर काळसर पट्टे दिसतात, ज्यामुळे लहान रोपं सडून मरतात. फळांवर काळसर चकत्या येतात आणि त्या सडतात, ज्यामुळे फळं विक्रीसाठी अयोग्य ठरतात. बटाट्याच्या कंदांवर डाग पडून आतून सडू लागतात आणि साठवणीसाठी खराब होतात.

📉 अर्ली ब्लाइटमुळे होणारे नुकसान

अर्ली ब्लाइटमुळे पीकाचे 50 ते 80 टक्के नुकसान होऊ शकते. झाडं नीट वाढत नाहीत, फळं सडतात आणि उत्पन्न खूपच कमी होतं. व्यापारी मूल्य घटतं आणि साठवणीवेळीही फळं सडतात.

🛡️ अर्ली ब्लाइटपासून बचावासाठी उपाय

हा आजार टाळण्यासाठी काही महत्त्वाचे उपाय करावे लागतात. रोगमुक्त बियाणं वापरावं, झाडांमध्ये योग्य अंतर ठेवावं, चांगल्या निचऱ्याची जमीन निवडावी, दरवर्षी टोमॅटो किंवा बटाटा न लावता पिकांची फेरपालट करावी. बियाणं लावण्याआधी Trichoderma किंवा Carbendazim मध्ये भिजवणं उपयोगी ठरतं. शेतात रोगग्रस्त झाडं काढून बाहेर टाकावीत, स्वच्छ पाणी वापरावं आणि सकाळी किंवा दुपारीच फवारणी करावी.

🧪 फवारणी आणि औषधोपचार

पीक पाहणं दररोज करावं. डाग दिसताच त्वरित फवारणी करावी आणि सतत एकाच बुरशीनाशकाचा वापर न करता ते बदलत राहावं. आजार झाल्यास मॅन्कोझेब, क्लोरोथॅलोनील, Carbendazim + Mancozeb, किंवा Azoxystrobin ही रासायनिक औषधं वापरता येतात. याशिवाय दूध स्प्रे, लसूण-मिरची रस, निम अर्क हे सेंद्रिय उपायही फायदेशीर ठरतात.

⚠️ फवारणी करताना काळजी

फवारणी करताना हातमोजे, मास्क, चष्मा वापरणं, वाऱ्याच्या दिशेने फवारणी न करणं आणि फवारणीनंतर काही तास शेतात न जाणं हे नियम पाळणं आवश्यक आहे. औषधं योग्य प्रमाणात आणि काळजीपूर्वक वापरणं गरजेचं आहे.

✅ शेवटी – अर्ली ब्लाइट नियंत्रणात ठेवण्यासाठी महत्त्वाचं

सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे, अर्ली ब्लाइट खूप वेगाने पसरतो, त्यामुळे दररोज झाडं तपासणं आणि लक्षणं दिसताच त्वरित उपाय करणं अत्यावश्यक आहे. वेळेवर योग्य उपाय केल्यास उत्पन्न वाचवता येऊ शकतं.

कृपया अधिक मदतीसाठी खाली दिलेला फॉर्म भरून आमच्याशी संपर्क साधा आणि खाली दिलेल्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म्सवर आम्हाला फॉलो करा.